Trí thức không thể "trùm chăn" chờ hiến kế!

Trí thức không thể "trùm chăn" chờ hiến kế!

Nhân trên các trang mạng xã hội có cuộc mạn đàm sôi nổi về trí thức phản biện khoa học và phản biện xã hội, Tiến sỹ Trần Đình Bá có bài viết gửi Tuần Việt Nam, thực chất là một lá thư gửi các giáo sư, tiến sĩ ngành giao thông vận tải trước thực trạng giao thông của đất nước. Tuần Việt Nam chúng tôi xin đăng tải dưới đây.
 
Kính thưa 1000 GS, TS ngành GTVT !
 
Đã 1/4 thế kỷ trôi qua, từ công cuộc đổi mới (1986) đến nay, nước ta đã gặt hái nhiều thành công trên mọi lĩnh vực. Duy chỉ có ngành GTVT dường như đang ngày càng trở nên bất cập trước yêu cầu phát triển của xã hội thời hội nhập. Vì sao?
 
Giao thông nước nhà vì sao nên nổi?
 
Khác với nhiều quốc gia bị chia cắt bởi hàng ngàn hòn đảo lớn, nhỏ, nước ta nằm trong lục địa không bị ảnh hưởng bởi núi lửa, động đất sóng thần ..., lại có hệ thống giao thông đường bộ phủ khắp toàn quốc, đến tận từng thôn xã. Dọc đất nước là hai tuyến đường quốc lộ số 1 cùng đường Hồ Chí Minh kết nối hai miền nam- bắc và quốc tế. Với 3200 km, chúng ta có một hệ thống 168 cảng biển phủ khắp, nhiều hơn các cường quốc như Hoa kỳ , Anh , Pháp , Đức , Nhật Bản.
 
VN đã phóng thành công vệ tinh VINASAT khẳng định chủ quyền về không gian vũ trụ. Ngành viễn thông phủ sóng khắp toàn quốc cả ba nước Đông Dương và vươn tới châu Mỹ. Các ngành khoa học công nghệ, xây dựng, y tế, sinh học, năng lượng ... đều phát triển, nông nghiệp đứng thứ nhì thế giới về xuất khẩu lúa gạo, nhất thế giới về sản lượng cà phê, cao su ..., bơi ra biển lớn WTO hội nhập thế giới văn minh. Trong khi đó, GTVT nước ta tụt hậu đến mức tồi tệ...
 
Đã 25 năm sau đổi mới, đường sắt quốc gia đang rệu rã xuống cấp gây ra nhiều vụ lật tàu, thị phần vận tải chỉ còn đảm đương chỉ được 6%, thua xa cả loại hình vận tải đường sông. Đã thế hiện nay các GS, TS ngành đường sắt lại đi kiên cố hóa toàn bộ hệ thống bằng tà vẹt BTCT dự ứng lực khổ 1 mét, kéo dài sự lạc hậu của đường sắt quốc gia thêm 110 năm nữa.
 
Hàng không với tiềm năng lợi thế đứng đầu các nước ASEAN về cơ sở hạ tầng, có hơn 50 sân bay với tổng diện tích gần 500 km2, trong đó có chín sân bay quốc tế hiện đại mà năng lực chuyên chở hiện nay chỉ đạt 12 triệu hành khách/ năm, chiếm có 12% thị phần, xếp gần cuối bảng, sau Thái Lan, Malaixia, Philippin có dân số ít hơn ta, và thua xa  Singapore- nước chỉ có ba triệu dân và duy nhất chỉ có một sân ba. Đã thế, chất lượng phục vụ của hàng không VN thua xa hàng không Lào.
 
Vận tải biển chưa phát huy được lợi thế hạ tầng, lại rơi vào nợ nần, thị phần cũng chỉ đạt 10%. Như vậy, cả ba ngành GTVT công cộng, hiện đại và chủ lực được toàn dân kỳ vọng nhất chỉ còn đảm đương được... 28%. Còn lại thị phần hành khách và hàng hóa khác dồn lên đường bộ và đường sông, mà đường bộ là chủ yếu, phải gánh 65%. Trong khi diện tích của hạ tầng giao thông đường bộ có giới hạn nhất định, thì phương tiện giao thông tư nhân phát triển ồ ạt tràn ngập phố phường, gây chật chội hỗn loạn.
 
Nhìn thẳng vào sự thật, giá trị "chất xám" trong 1.000 luận án tiến sỹ chúng ta còn thiếu chiều sâu nội dung, chưa nắm bắt các nhu cầu thực tế của giao thông nước nhà, không ai chịu nghiên cứu mở rộng đường sắt, không có một luận án nào nghiên cứu hạch toán kinh tế hàng không ...
 
Nhiều luận án TS chỉ có hình thức, thiếu nội dung, xa rời khoa học, duy ý chí, giáo điều, khi vận dụng vào thực tiễn sản xuất, đã để lại những hậu quả nặng nề như Vinashin, thảm họa S1, E1, thảm họa cầu Ghềnh, thảm họa cầu Cần Thơ, bê bối PMU 18, CPI ... Đau đớn nhất là tai nạn giao thông đang đứng hàng đầu thế giới với mỗi năm hơn 12 000 người chết, hàng vạn người khác bị thương. Thiệt hại kinh tế hơn một tỷ USD, có phần trách nhiệm của tất cả 1000 GS,TS  ngành GTVT chúng ta!
 

Đường sắt quốc gia đang rệu rã xuống cấp gây ra nhiều vụ lật tàu

 
"Trùm chăn" chờ nhân dân hiến kế còn gì là danh dự?
 
Phải thấy rằng, chúng ta đang đứng hàng đầu ASEAN về trí thức trong lĩnh vực GTVT với trên hàng chục trường ĐH, viện nghiên cứu, học viện hàng không ở mọi lĩnh vực kỹ thuật cầu đường, đường sắt, sân bay, bến cảng... Vậy mà nhiều GS, TS lại than rằng: "Không thể mở rộng được đường sắt khổ 1.435mm ,nếu mở rộng đường sắt sẽ phải làm mới hoàn toàn cầu hầm, sẽ làm gián đạn hoạt động giao thông tới ba năm... Vậy thì học TS,  làm GS để làm gì?
 
Đường đường là GS, TS ngành GTVT, mà "trùm chăn" chờ nhân dân hiến kế thì còn gì danh dự?
 
Khi Tổ quốc lâm nguy, rất nhiều GS, TS, sinh viên GTVT đã tình nguyện xếp bút nghiên ở các trường ĐH, viện nghiên cứu... để lao ra mặt trận, dùng trí thông minh và lòng yêu nước "vô hiệu hóa" bom từ trường, thủy lôi, cây nhiệt đới ..."đánh giặc mà đi , mở đường mà tiến" không tiếc máu xương cho  mạch máu giao thông vận tải luôn thông suốt ...
 
Trong thư gửi cán bộ nhân viên toàn ngành nhân 66 năm ngày truyền thống, Tư lệnh GTVT Đinh La Thăng đã đưa ra một quyết sách mới là  "dũng cảm, thông minh, sáng tạo". Tôi cho rằng đó là mệnh lệnh lịch sử, là phương châm hành động cho Bộ GTVT trước một thời kỳ mới.
 

Khẩu hiệu này sẽ kích hoạt lương tâm và trách nhiệm, coi trọng tính mạng nhân dân và lợi ích cộng đồng để đẩy lùi các "nhóm lợi ích", đẩy lùi thái độ "trùm chăn" chờ thời trong đội ngũ các trí thức GS, TS của ngành GTVT hiện nay.
 
Đã đến lúc tất cả các GS, TS chúng ta phải biết chui ra khỏi "tấm chăn" vị kỷ của mình. Cần dũng cảm minh bạch phản biện và tiếp thu phản biện trong từng luận án TS, phải đặt câu hỏi công trình đó nghiên cứu về cái gì ? Dự án đó phục vụ cho ai, hiệu quả sẽ mang lại những gì, và phải chịu trách nhiệm nghiêm túc về tính khả thi.
 
Phải có đạo đức nghề nghiệp của trí thức trong phản biện khoa học, phản biện xã hội, tính đến hiệu quả của các luận án TS, các dự án kinh tế kỹ thuật. Phân tích tác động xấu - tốt đến đời sống cộng đồng cho cả hiện tại và tương lai. Mỗi một GS, TS phải biết chịu trách nhiệm về chữ " tôi" để không "trùm chăn" đổ hết trách nhiệm lên đầu 1000 GS, TS chúng ta!
 
Phải thấy rằng: "Dũng cảm, thông minh và sáng tạo" là mệnh lệnh lịch sử cấp bách mà Tư lệnh Đinh La Thăng đang kêu gọi cả ngành GTVT, nhưng đặc biệt là hơn 1000 GS, TS của ngành nhằm hóa giải được thực trạng hỗn loạn giao thông hiện nay!
 
Và đó cũng là trách nhiệm của 1000 GS, TS GTVT chúng ta trước thách thức của đời sống, trước đòi hỏi chính đáng của người dân.