"Tôi đi học"

Thứ tư - 05/09/2018 04:11

-

-
Trong kho tàng văn học Việt Nam, những tác phẩm viết về kỉ niệm của ngày đầu tiên đi học không phải là hiếm nhưng có lẽ tác phẩm đã để lại những ấn tượng sâu đậm nhất trong lòng người đọc suốt mấy chục năm qua chắc chắn sẽ là truyện ngắn "Tôi đi học"của tác giả Thanh Tịnh.
"Tôi đi học"
 
Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường”.
 
 
Trong kho tàng văn học Việt Nam, những tác phẩm viết về kỉ niệm của ngày đầu tiên đi học không phải là hiếm nhưng có lẽ tác phẩm đã để lại những ấn tượng sâu đậm nhất trong lòng người đọc suốt mấy chục năm qua chắc chắn sẽ là truyện ngắn "Tôi đi học"của tác giả Thanh Tịnh.
 
Tác phẩm "Tôi đi học"đã chiếm trọn được cảm tình của bạn đọc không chỉ là vì nó được đưa vào sách giáo khoa phổ thông để giảng dạy mà chính là lối văn nhẹ nhàng đầy chất thơ hòa trong dòng hồi tưởng cứ vương vương lay động trong kí ức của bao người.
 

Truyện ngắn "Tôi đi học" của Thanh Tịnh đã để lại nhiều cảm xúc mùa tựu trường.
Ảnh minh hoạ: Tiepsucmuathi.edu.vn
 
Thật đẹp biết bao cái không gian làng Mĩ Lí của tác giả trong những thập niên đầu ở thế kỷ XX được Thanh Tịnh tái hiện thật nhẹ nhàng nhưng lại lãng mạn bằng một lối văn đầy chất thơ vô cùng trong sáng:
 
“Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường”.
 
Những từ ngữ trong câu văn đầu tiên của tác phẩm rất gợi và cuốn hút ngay được người đọc.
 
Ta cứ hình dung trên con đường làng thơ mộng “đầy sương thu và gió lạnh” của những ngày cuối thu đang rải đầy những chiếc lá vàng rơi vương trên mặt đất và có thể nó đang khẽ khàng xao động bởi những làn gió thu phe phẩy.
 
Khí trời thật trong lành và mát mẻ của tiết trời mua thu.
 
Và, trên không gian cao tít tắp của bầu trời mùa thu kia là những đám mây “bàng bạc” muôn sắc màu đang chuyển trôi chầm chậm…
 
Thời gian ấy, không gian ấy có sự hòa hợp, quyện hòa bên nhau để khơi dòng cảm xúc của con người.
 
Cái “kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường” như một dòng hoài niệm dài đang chầm chậm quay về những tháng năm thơ trẻ của bao nhiêu người trong buổi đầu đi học, được “rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên được đến trường” mới đáng yêu làm sao.
 
Và đây, con đường làng mà cậu bé Thanh Tịnh thuở ấy đã từng “quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ”.
 
Cũng là con đường làng thôi, cũng là nhân vật “tôi” đi trên con đường làng ấy nhưng cái cảm giác “lạ” lại đang được bủa vây, đang xâm chiếm tất cả những ý nghĩ của người trong cuộc.
 
Vì thế cái cảm giác tự hào, tự khẳng định: “hôm nay tôi đi học” đã khiến cảnh vật ngày thường bỗng trở nên khác lạ theo cảm xúc của con người.
 
Sự thay đổi cách nhìn, thay đổi tâm trạng khiến cho cảnh sắc cũng bắt đầu thay đổi theo. Nhưng, ở đây là một sự thay đổi cảm giác hoàn toàn phù hợp.
 
Cái khung cảnh làng quê của buổi tựu trường được trang hoàng thêm những âm thanh rộn rã của bao đứa trẻ “đang nhí nhảnh gọi tên nhau” sao mà mộng mơ và đáng yêu đến thế.
 
Và, hình như cậu bé “nhân vật tôi” cũng đang muốn chứng minh trước mẹ mình là mình đã và đang lớn nên ngước mắt nhìn mẹ mình và đề nghị:
 
Mẹ đưa bút thước cho con cầm” để được giống như bao đứa trẻ khác mới đáng yêu làm sao.
 
Chỉ thế thôi cũng thấy được sự tự tin của cậu bé muốn được ngang hàng với bạn bè của mình, đang chủ động, tự tin trước cái cảm giác ban đầu được đến trường đi học.
 
Có lẽ đứa trẻ nào lần đầu tiên đi học cũng cảm thấy bỡ ngỡ, vẩn vơ khi bước vào sân trường rộng lớn của ngày đầu tiên đi học.
 
Và, cậu bé trong truyện ngắn "Tôi đi học" có lẽ cũng vậy, cái cảm giác bỡ ngỡ, rụt rè để rồi tác giả tái hiện rất chân thực tâm trạng của buổi đầu đến trường:
 
Lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ. Cũng như tôi, mấy cậu học trò mới bỡ ngỡ đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nửa hay dám đi từng bước nhẹ.
 
Họ như con chim con đứng trên bờ tổ, nhìn quãng trời rộng muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ.
 
Họ thèm vụng và ước ao thầm được như những học trò cũ, biết lớp, biết thầy để khỏi phải rụt rè trong cảnh lạ”.
 
Chao ôi, cái cảm giác lần đầu tiên đến trường sao thân thương đến thế và ai chẳng có một lần trong đời như vậy. Nó cứ chênh chao, lớ ngớ đến lạ thường.
 
Tác giả rất chính xác khi so sánh những cô cậu học trò nhỏ như những chú “chim con đứng trên bờ tổ” đang muốn tung đôi cánh giữa bầu trời cao rộng nhưng rồi lại phải “rụt rè trong cảnh lạ”.
 
Để rồi, cái cảm giác hồi hộp, chờ đợi từng phút giây để được ông đốc (hiệu trưởng) gọi tên mình bỗng trở nên trang nghiêm quá đỗi bởi đó là lần đầu tiên được gặp, được làm quen với trường lớp, với người thầy:
 
Trong lúc ông đọc tên từng người, tôi cảm thấy như quả tim tôi ngừng đập. Tôi quên cả mẹ tôi đang đứng sau tôi. Nghe gọi đến tên, tôi tự nhiên giật mình và lúng túng”.
 
Rõ ràng, đây là một cảm giác, một kỉ niệm vô cùng đáng nhớ của tuổi học trò. Bởi lâu nay, đâu có cảm giác nào trang trọng và thiêng liêng đến thế.
 
Lần đầu tiên đi học, lần đầu tiên xa bàn tay mẹ, được hòa vào chúng bạn, được làm quen với những nền nếp của nhà trường.
 
Vì thế, sự “giật mình” hay “lúng túng” khi nghe thầy gọi đến tên mình cũng là điều dễ hiểu và hoàn toàn hợp lý với tâm lí của trẻ thơ.
 
Lời người thầy trong buổi đầu tiên vừa như căn dặn, vừa trang nghiêm và có cả sự hy vọng, trông chờ sự tiến bộ của học trò trong những ngày đang tới:
 
Thế là các em đã vào lớp năm. Các em phải cố gắng học để thầy mẹ được vui lòng, và để thầy dạy chúng em được sung sướng. Các em đã nghe chưa?”.
 
Lúc đầu, khi đọc tác phẩm này, tôi thấy thắc mắc vô cùng bởi vì sao cậu bé lần đầu tiên đi học mà “đã vào lớp năm” nhưng sau này tìm hiểu thì ra lớp năm lại là lớp thấp nhất của hệ thống giáo dục thời trước năm 1945.
 
Điều chúng ta trân trọng là vào giai đoạn đầu thế kỷ XX mà không gian, tinh thần học tập của làng quê Mĩ Lí đã được khá nhiều gia đình chú trọng.
 
Khi bước vào lớp học, cái cảm giác của cậu bé thật là…trẻ con vô cùng và đáng yêu quá đỗi: 
 
Trông hình gì treo trên tường tôi cũng thấy lạ và hay hay. Tôi nhìn bàn ghế chỗ tôi ngồi rất cẩn thận rồi tự nhiên lạm nhận là vật riêng của mình.
 
Tôi nhìn người bạn tí hon ngồi bên tôi, một người bạn tôi chưa hề biết, nhưng lòng tôi vẫn không cảm thấy sự xa lạ chút nào.
 
Sự quyến luyến ấy tự nhiên và bất ngờ quá đến tôi cũng không dám tin là có thật”. 
 
Những đứa trẻ xa lạ lúc ban đầu ấy vừa gặp nhau mà như đã thân quen theo những phản xạ tự nhiên khiến cho người đọc được hoài vọng về một miền kí ức xa xôi thật đẹp của mình.
 
Và, nhất là khi được thầy cô xếp cho ngồi vào cái bàn nào đó thì gần như đó là sự mặc định “đây là bàn của tôi” cũng giống như cậu bé trong truyện ngắn này đã “lạm nhận là vật riêng của mình”.
 
Những kỉ niệm buổi đầu tiên đến trường đi học đã được tác giả Thanh Tịnh tái hiện lại thật sinh động sau mấy chục năm trời.
 
Và, tác phẩm này đã nhanh chóng đi vào lòng người đọc.
 
Với một kết cấu truyện trình bày theo trình tự thời gian, không gian hợp lý, nhất là tác giả đã sử dụng ngôi thứ nhất tạo nên một cảm giác chân thật, hợp lý như là một dòng hoài niệm về tuổi thơ của mình.
 
Bằng một lối văn trong sáng, không cầu kỳ nhưng đầy chất thơ đã khiến cho bao thế hệ bạn đọc yêu thích và trân trọng.
 
Cuộc đời của mỗi con người ai cũng có những kỉ niệm cho riêng mình. Nhất là kỉ niệm ngày đầu đi học.
 
Sau này, cho dù kỉ niệm đó đã lùi xa hàng mấy chục năm trời nhưng mỗi khi tiếng trống của những ngày đầu năm học, tiếng trống khai trường vang lên luôn khiến cho chúng ta cảm thấy nôn nao đến lạ.
 
Tiếng trống khai trường như đánh thức tuổi thơ của của mỗi người đã lùi vào một miền kí ức xa lắc lơ bỗng tự nhiên như một thước phim chầm chậm quay về.
 
Và, dòng hoài niệm về những ngày đầu tiên đi học của mỗi người cứ tưởng trôi vào trong cõi thinh không thì chúng ta lại tìm thấy chính mình trong truyện ngắn "Tôi đi học"của tác giả Thanh Tịnh - một tác phẩm được yêu mến, khắc ghi trong lòng nhiều thế hệ bạn đọc.
 
Khánh Văn

TÔI ĐI HỌC
Truyện Ngắn THANH TỊNH
 
Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm hoang mang của buổi tựu trường.
 
Tôi không thể nào quên được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
 
Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã.
 
Buổi sáng mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh. Mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên tôi thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học.
 
Tôi không lội qua sông thả diều như thằng Quý và không ra đồng nô hò như thằng Sơn nữa.
 
Trong chiếc áo vải dù đen dài tôi cảm thấy mình trang trọng và đứng đắn.
 
Dọc đường tôi thấy mấy cậu nhỏ trạc bằng tôi, áo quần tươm tất, nhí nhảnh gọi tên nhau hay trao sách vở cho nhau xem mà tôi thèm. Hai quyển vở mới đang ở trên tay tôi đã bắt đầu thấy nặng. Tôi bặm tay ghì thật chặt, nhưng một quyển vở cũng chì ra và chênh đầu chúi xuống đất. Tôi xóc lên và nắm lại cẩn thận. Mấy cậu đi trước o sách vở thiệt nhiều lại kèm cả bút thước nữa. Nhưng mấy cậu không để lộ vẻ khó khăn gì hết.
 
Tôi muốn thử sức mình nên nhìn mẹ tôi:
 
– Mẹ đưa bút thước cho con cầm.
 
Mẹ tôi cúi đầu nhìn tôi với cặp mắt thật âu yếm:
 
– Thôi để mẹ nắm cũng được.
 
Tôi có ngay cái ý kiến vừa non nớt vừa ngây thơ này: chắc chỉ người thạo mới cầm nổi bút thước.
 
Ý nghĩ thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi.
 
Trước sân trường làng Mỹ Lý đầy đặc cả người. Người nào áo quần cũng sạch sẽ, gương mặt cũng vui tươi và sáng sủa.
 
Trước đó mấy hôm, lúc đi ngang làng Hòa An bẫy chim quyên với thằng Minh, tôi có ghé trường một lần.
 
Lần ấy trường đối với tôi là một nơi xa lạ. Tôi đi chung quanh các lớp để nhìn qua cửa kính mấy bản đồ treo trên tường. Tôi không có cảm tưởng gì khác là nhà trường cao ráo sạch sẽ hơn các nhà trong làng.
 
Nhưng lần này lại khác. Trước mặt tôi, trường Mỹ Lý vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình Hòa Ấp. Sân nó rộng, mình nó cao hơn những buổi trưa hè đầy vắng lặng. Lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ.
 
Cũng như tôi, mấy cậu học trò mới bở ngỡ đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nữa hay dám đi từng bước nhẹ. Họ như con chim con đứng trên bờ tổ, nhìn quãng trời rộng muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ. Họ thèm vụng và ước ao thầm được như những học trò cũ, biết lớp, biết thầy để khỏi phải rụt rè trong cảnh lạ.
 
Sau một hồi trống thúc vang dội cả lòng tôi, mấy người học trò cũ đến sắp hàng dưới hiên rồi đi vào lớp. Chung quanh những cậu bé vụng về lúng túng như tôi cả. Các cậu không đi. Các cậu chỉ theo sức mạnh kéo dìu các cậu tới trước. Nói các cậu không đứng lại càng đúng hơn nữa. Vì hai chân các cậu cứ dềnh dàng mãi. Hết co lên một chân, các cậu lại duỗi mạnh như đá một quả banh tưởng tượng. Chính lúc này toàn thân các cậu cũng đang run run theo nhịp bước rộn ràng trong các lớp.
 
Ông đốc trường Mỹ Lý cho gọi mấy cậu học trò mới đứng lên trước lớp ba. Trường làng nhỏ nên không có phòng riêng của ông đốc. Trong lúc ông đọc tên từng người, tôi cảm thấy như quả tim tôi ngừng đập. Tôi quên cả mẹ tôi đang đứng sau tôi. Nghe gọi đến tên, tôi tự nhiên giật mình và lúng túng. Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
 
– Thế là các em đã vào lớp năm. Các em phải cố gắng học để thầy mẹ được vui lòng, và để thầy dạy chúng em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có tiếng dạ rang của phụ huynh đáp lại).
 
Ông đốc nhìn chúng tôi với cặp mắt hiền từ và cảm động. Mấy cậu học trò lớp ba cũng đua nhau quay đầu nhìn ra. Và ngoài đường cũng có mấy người đứng dừng lại để nhìn vào. Trong những phút giây này chúng tôi được người ta ngắm nhìn nhiều hơn hết. Vì vậy đã lúng túng chúng tôi càng lúng túng hơn.
 
Ông đốc lấy cặp kính trắng xuống rồi nói:
 
– Thôi, các em đứng đây sắp hàng để vào lớp học.
 
Tôi cảm thấy sau lưng tôi có một bàn tay dịu dàng đẩy tôi tới trước. Nhưng người tôi lúc ấy tự nhiên thấy nặng nề một cách lạ. Không giữ được chéo áo hay cáng tay của người thân, vài ba cậu đã từ từ bước lên đứng dưới hiên lớp. Các cậu lủng lẻo nhìn ra sân, nơi mà những người thân đang nhìn các cậu với cặp mắt lưu luyến. Một cậu đứng đầu ôm mặt khóc. Tôi bất giác quay lưng lại rồi dúi đầu vào lòng mẹ tôi nức nở khóc theo. Tôi nghe sau lưng tôi, trong đám học trò mới, vài tiếng thút thít đang ngập ngừng trong cổ. Một bàn tay quen nhẹ vuốt mái tóc tôi.
 
Ông đốc nhẫn nại chờ chúng tôi.
 
– Các em đừng khóc. Trưa này các em được về nhà cơ mà. Và ngày mai các em lại được nghỉ cả ngày nữa.
 
Sau khi thấy hai mươi tám cậu học trò sắp hàng đều đặn dưới hiên trường, ông đốc liền ra dấu cho chúng tôi vào lớp năm. Một thầy trẻ tuổi, gương mặt hiền từ, đang đón chúng tôi vào cửa lớp. Trong thời thơ ấu tôi chưa bao giờ xa mẹ tôi như lần này. Tôi cũng lấy làm lạ vì có nhũng hôm đi chơi suốt cả ngày với chúng bạn ở đồng làng Lệ Xá, lòng tôi vẫn không cảm thấy xa nhà hay xa mẹ tôi chút nào hết.
 
Một mùi hương lạ xông lên trong lớp. Trông hình gì treo trên tường tôi cũng thấy lạ và hay hay. Tôi nhìn bàn ghế chỗ tôi ngồi rất cẩn thận rồi tự nhiên nhận là vật riêng của mình. Tôi nhìn người bạn tí hon ngồi bên tôi, một người bạn tôi chưa hề biết, nhưng lòng tôi vẫn không cảm thấy sự xa lạ chút nào. Sự quyến luyến ấy tự nhiên và bất ngờ quá đến tôi cũng không dám tin là có thật. Một con chim con liệng đến đứng trên bờ cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao.
 
Tôi đưa mắt thèm thuồng nhìn theo cánh chim. Một kỷ niệm cũ đi bẫy chim giữa cánh đồng lúa bay trên bờ sông Viêm sống lại đầy dẫy trong trí tôi.
 
Nhưng những tiếng phấn của thầy tôi gạch mạnh trên bảng đen đã đưa tôi về cảnh thật. Tôi vòng tay lên bàn chăm chỉ nhìn thầy viết và lẩm bẩm đọc:
 
Bài tập viết: Tôi đi học!
 
[Rút từ tập truyện ngắn QUÊ MẸ, 1941.]

Tác giả: Khánh Văn

Nguồn tin: giaoduc.net.vn

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Chuyên mục ủng hộ
CHUYÊN MỤC CHIA SẺ
Thương về Sài Gòn
Ủng hộ Nhà Hưu dưỡng Linh mục Giáo phận Huế
Ủng hộ Miền Trung bị bão lụt 2020
Bão lụt Miền Trung 10/2020
Tin vui giữa mùa đại dịch
Đại dịch Covid-19
Nhà thờ Hương Phú, Nam Đông
Nghĩa tình mùa Xuân Kỷ Hợi
Hỗ trợ mái ấm tình thương Lâm Bích
Ủng hộ Hội ngộ lần 3 Denver, Colorado
Lễ Tạ ơn ĐĐK Đức HY Thuận 2017
Ủng hộ Án phong Chân phước đợt 4 năm 2016
Danh sách ủng hộ Caritas TGP Huế
Ủng hộ Causa Card. Văn Thuận
  • Đang truy cập106
  • Máy chủ tìm kiếm1
  • Khách viếng thăm105
  • Hôm nay22,141
  • Tháng hiện tại560,180
  • Tổng lượt truy cập56,661,817
Hãy đăng nhập thành viên để trải nghiệm đầy đủ các tiện ích trên site
Mã bảo mật
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây