Kinh hoàng công nghệ tinh luyện dầu ăn bằng chất tẩy rửa.

Thứ năm - 06/10/2011 21:40

Đã nhiều năm nay, trên thị trường xuất hiện 2 loại dầu được một số nhà hàng, cơ sở chiên chả cá, đậu hũ, bánh tiêu, bánh rán ưa chuộng. Hai loại dầu này có tên rất kêu là “dầu không mùi” và “dầu cải”. Sau 7 tháng nhập vai người buôn dầu, PV Thanh Niên có đủ chứng cứ về một công nghệ tinh luyện dầu dừa thành dầu không mùi, dầu cải bằng hóa chất tẩy rửa độc hại tại Tp HCM.

Kinh hoàng công nghệ tinh luyện dầu ăn bằng chất tẩy rửa.

Kỳ 1: Bí ẩn dầu không mùi

Sau 7 tháng nhập vai người buôn dầu, PV Thanh Niên có đủ chứng cứ về một công nghệ tinh luyện dầu dừa thành dầu không mùi, dầu cải bằng hóa chất tẩy rửa độc hại tại Tp HCM.

Lần theo dấu vết

Đã nhiều năm nay, trên thị trường xuất hiện 2 loại dầu được một số nhà hàng, cơ sở chiên chả cá, đậu hũ, bánh tiêu, bánh rán ưa chuộng. Hai loại dầu này có tên rất kêu là “dầu không mùi” và “dầu cải”.

Theo thông tin từ một cơ sở làm đậu hũ ở P.Tam Bình (Q.Thủ Đức, TP.HCM, nơi chuyên mua dầu không mùi để chiên đậu hũ) cho biết: “Mua dầu không mùi chiên sướng lắm, dùng được nhiều lần mà dầu không bị đổi màu và đậu chiên xong cũng không bị đen”, tôi âm thầm bám theo lái buôn chuyên đi giao lẻ loại dầu này cho những cơ sở làm đậu hũ và một số chợ ở khu vực Thủ Đức.

Hai lọ thử dầu mỗi khi có khách đến chào hàng - Ảnh: Hoài Nam

Một buổi sáng, lần theo đường đi của một lái buôn tới đường Huỳnh Mẫn Đạt (Q.5), tôi bắt gặp chiếc xe tải biển số 54S-3332 bỏ xuống 8 can dầu cho lái buôn này. Khi xe tải chuyển bánh, tôi bám theo. Ra tới đại lộ Đông Tây, chiếc xe này chạy một mạch về cơ sở tinh luyện dầu Thái Thành nằm ở địa chỉ 879/56/18 Hương Lộ 2, P.Bình Trị Đông A, Q.Bình Tân.

Tiếp tục đeo bám ở đây nhiều ngày, tôi phát hiện cơ sở Thái Thành hằng ngày có từ 2 đến 4 chuyến ô tô tải vận chuyển hàng trăm can dầu đi giao sỉ ở một số đại lý kinh doanh dầu thực vật ở các quận 5, 6, 11... Ngoài ra, hằng ngày, từ cơ sở này còn có một xe gắn máy chuyên vận chuyển dầu cho những quán cơm, nhà hàng nằm ở khu vực quận Bình Tân và Tân Phú. Trong khi đó, ngược lại hằng ngày có nhiều xe bồn, xe tải, xe máy vận chuyển những can chứa một loại nước đen sì như nước cống vào giao cho cơ sở Thái Thành. Những chiếc xe chở dầu đen vào giao cho cơ sở, còn khi vận chuyển dầu đi giao sỉ thì lại vàng ươm, trông rất bắt mắt khiến tôi nghi ngờ có thể Thái Thành là một cơ sở tinh luyện dầu đen thành dầu không mùi.

Trong vai một lái buôn dầu đen, một ngày giữa tháng 2.2011, tôi cầm bịch dầu đen bước vào cơ sở Thái Thành chào hàng. Một ông chủ người Hoa khoảng 60 tuổi mặc quần đùi ngước cặp mắt kính cận nói: “Dầu dừa thì mua, dầu cọ giá rẻ cũng không mua”. Biết cơ sở này chỉ mua dầu dừa thô, đen để tinh luyện, tôi tìm đến một đơn vị quen mới mua thanh lý 13 tấn dầu dừa thô kém chất lượng và năn nỉ xin tìm mối bán giùm. Được chủ đơn vị đồng ý, ngày hôm sau, tôi cầm bịch dầu dừa thum thủm đến chào hàng cơ sở Thái Thành. Biết tôi có 13 tấn dầu dừa, ông chủ lấy dầu mẫu của tôi đưa lên mũi ngửi. “Thử xong mới báo giá được”, ông chủ cho biết. Tiếp đến, ông đổ bịch dầu mẫu của tôi vào một lọ thủy tinh, rồi ông ta lấy muỗng múc một ít thứ bột màu trắng bỏ vào lọ thủy tinh, tự nhiên lọ thủy tinh nóng ran, sủi bọt. Khoảng 1 tiếng sau ở lọ thử dầu này xuất hiện cột chất lỏng với hai màu khác nhau: màu trắng và màu vàng. “Dầu này không ngon, ở đây chỉ mua với giá 27 (27 ngàn đồng/kg - PV) nếu không bán thì mang đi chỗ khác”, ông ta kết luận. Ngày hôm sau, trong vai phụ xe, tôi ngồi trên 2 chuyến xe vận chuyển 10 tấn dầu tiến vào cơ sở Thái Thành.

Nhiều cơ sở dùng xút luyện dầu

Trước khi chọn cơ sở Thái Thành để thâm nhập (bởi ở đây hằng ngày có một lượng lớn dầu không mùi được tung ra thị trường), PV Thanh Niên cũng đã đến một vài cơ sở ở Bình Chánh, chuyên tinh luyện dầu các loại, trong đó có dầu dừa. Trong một lần vào một cơ sở nằm trên quốc lộ 1A, PV phát hiện một số bao chứa xút vẫn nằm trong khu vực tinh luyện. Riêng tại một công ty lớn nằm trên quốc lộ 50, khi PV tự tiện “đột nhập” vào khu thử mẫu, lập tức ông chủ ở đây la lớn, quát nạt chỉ tay đuổi thẳng ra ngoài; sau đó định bợp tai công nhân thử mẫu vì tội “dám cho người lạ vào khu cấm địa”. Để ý ở khu thử mẫu, PV cũng phát hiện xút, lọ đựng dầu để thử mẫu ngổn ngang trên bàn.

Tinh luyện bằng xút công nghiệp

Kế hoạch thâm nhập thành công. Từ đó, cứ vài ngày PV Thanh Niên lại trong vai lái dầu ghé chào hàng cho ông chủ. Sau 2 tháng mang mẫu dầu đi chào hàng, tôi mới biết ở cơ sở Thái Thành có 7 công nhân làm việc suốt 6 ngày/tuần và được phân công công việc rất cụ thể: 1 công nhân đứng máy quậy dầu, 1 pha hóa chất, 1 chuyên vận hành nấu và hút mùi, 4 công nhân đi giao dầu hằng ngày bằng ô tô và xe gắn máy.

Bên trong cơ sở sản xuất dầu ăn này quá bẩn và tồi tàn, nhất là khu vực quậy dầu. Ở đây, các vật dụng bằng sắt thì gỉ sét, thùng phuy, can nhựa đựng dầu bám từng lớp cáu bẩn đen sì, nhơm nhớp dầu. Nền xưởng bằng xi măng lúc nào dầu, nước cũng ướt nhẹp. Nơi chứa dầu gần giống một hố ga, dầu đen sì lúc nào cũng đầy đến miệng. Các loại mùi tổng hợp từ dầu dừa, hóa chất... khiến ai vào lần đầu đều không thể chịu nổi. Đã vậy, hố đựng dầu được chôn sâu dưới đất nhưng không có nắp đậy. “Sau thời gian nghỉ Tết Nguyên đán em đến giao hàng. Ở hố đựng dầu này có hai con chuột chết từ bao giờ đang trong giai đoạn phân hủy. Trước khi đổ hàng của em vào hố, công nhân của cơ sở mới vớt bỏ chuột chết vào thùng rác”, một đại lý giao dầu nguyên liệu kể.

Mặc dù tôi đã là khách giao dầu quen thuộc, nhưng mỗi lần mon men vào khu vực tinh luyện là ông chủ la lớn: “Ai cho phép mà vào, ra ngay”. Còn công nhân thì hỏi thế nào cũng không chịu hé lộ thông tin về quy trình tinh luyện. “Tụi tôi làm công cho ông chủ hàng chục năm rồi, ông cấm trả lời bất kỳ ai hỏi về quy trình tinh luyện dầu vì đó là bí quyết gia truyền”, một công nhân tên T. ghé tai tôi, vừa nói vừa đưa tay chỉ 2 máy ghi hình đen ngòm của cơ sở đang đảo qua đảo lại.

Cơ sở rất cảnh giác, công nhân cũng được huấn luyện để đối phó. Dù còn mơ hồ, tôi vẫn quyết tìm cho ra bí quyết tinh luyện dầu ở cơ sở Thái Thành. Chi tiết làm tôi thắc mắc nhất là khi tôi đến chào hàng, ông chủ có cho một thứ bột gì màu trắng vào lọ thử. Khi thứ bột này được hòa tan với dầu, lập tức cả lọ thử dầu nóng như hòn than. Trong khi đó thì cạnh hố đựng dầu nguyên liệu, cơ sở chất hàng đống bao đựng một loại bột màu trắng (bên ngoài ghi toàn chữ nước ngoài), mỗi ngày một vơi dần. Bí mật chụp hình những bao này, tôi mang đến một công ty chuyên ngành hóa chất mới bật ngửa vì họ cho biết: “Đây là hóa chất NaOH dùng để tẩy rửa, làm xà bông và xử lý nước thải trước khi xả ra môi trường”.

Bất ngờ trước thông tin mà công ty hóa chất cung cấp, PV Thanh Niên tiếp tục đóng vai lái dầu để nắm bắt quy trình tinh luyện dầu bằng hóa chất tẩy rửa độc hại ở cơ sở Thái Thành.

Công nhân rửa can trước khi chiết dầu mang đi giao

Mua dầu dừa đen trôi nổi

Những bao hóa chất để tinh luyện

Kỳ 2: Cận cảnh công nghệ độc

Dù nắm bắt khá rõ về quy trình tinh luyện dầu dừa thành dầu không mùi, nhưng để có được những thước phim làm chứng cứ, PV vẫn phải mất nhiều tháng “đột nhập” cơ sở Thái Thành...

Vận chuyển về kho trung chuyển - ảnh: Hoài Nam

Tại cơ sở này luôn có hệ thống camera quan sát theo dõi từng động thái của khách và công nhân (CN). “Luật bất thành văn” ở đây là CN không được tiếp xúc, tiết lộ công việc với khách. Vì vậy, dù đã quen mặt với nhiều CN ở đây, nhưng hỏi chuyện tinh luyện dầu thì hầu như chỉ nhận được những cái lắc đầu. Để có chứng cứ, PV phải ngụy trang để ghi hình các công đoạn.

Dầu dừa thô + xút + tinh luyện = dầu không mùi

Ở cơ sở Thái Thành có hai khu riêng biệt: khu quậy dầu và khu nấu - hút mùi. Khu quậy dầu có 4 bồn lớn, CN phải đi theo một cầu thang bằng sắt được hàn từ dưới đất lên đến miệng bồn. Ở phía cuối khu quậy dầu (trông gần giống nhà vệ sinh) có 4 thùng phuy loại 200 lít dùng để pha xút trước 2 ngày dùng quậy dầu, theo CN giải thích là để cho nguội. “Bỏ xút vào, nước ở phuy nóng như nước sôi, vì vậy phải để cho xút nguội mới quậy dầu được”, một CN pha xút tiết lộ.

Trước khi pha xút, những phuy này được bơm gần đầy nước giếng, sau đó CN lấy 4 bao xút (mỗi bao 25 kg) đổ vào phuy rồi lấy gậy đảo đều lên và chờ đến ngày quậy dầu chỉ việc múc xút đổ vào bồn dầu.

Một buổi sáng đầu tháng 9, vẫn trong vai lái buôn dầu, PV mang bịch mẫu dầu dừa đen sì đến thử. Ở khu quậy dầu, 2 CN gầy nhom đang tất bật với công việc. Một CN xách thùng (loại thùng sơn nước) đến những phuy xút pha sẵn, múc từng ca xút trong phuy đổ vào thùng xách đưa cho CN quậy dầu đứng đón ở đầu cầu thang, đổ từ từ vào bồn đang chứa dầu dừa đen mới được bơm lên. Cứ như vậy, đổ đủ 4 thùng xút, cầu dao điện được đóng lại, lập tức mô-tơ gắn trên miệng bồn (có gắn cây sắt dài xuống đáy bồn) bắt đầu hoạt động với công việc đảo tung dầu ở trong bồn cho cặn dơ lắng xuống đáy bồn. Cứ thế, lần lượt 4 thùng dầu được đổ xút vào để quậy.

Được khoảng 30 phút, CN tắt cầu dao điện để chuyển sang công đoạn mở van ở đáy bồn xả cặn dầu dơ. “Xả cặn đen từ đáy bồn, khi bắt đầu tới màu hơi vàng là đóng van lại tiếp tục quậy lần 2”, một CN nói.

Ở lần 2, một thùng xút tiếp tục được múc đổ vào bồn dầu rồi quậy khoảng thời gian 30 phút lại tiếp tục ngưng để xả cặn, tương tự lần 3 cũng vậy là xong quy trình quậy dầu. Lúc này, dầu dừa đen lắng hết cặn và hoàn toàn biến thành dầu sạch, số dầu này sau đó được bơm sang khu lò để nấu sôi và hút mùi, trước khi chiết ra từng can 25 kg.

Theo điều tra của PV, mỗi phuy nước CN pha với 4 bao xút. Phuy này CN múc được 6 thùng xút đổ lên bồn dầu để quậy (đổ làm 3 lần, lần đầu 4 thùng, 2 lần sau mỗi lần 1 thùng). Số lượng dầu trong bồn trước khi quậy là 2 tấn. Như vậy, nhẩm tính cũng ra con số 2 tấn dầu sẽ được quậy với 100 kg xút.

Dùng hết 2 tấn xút trong hơn 1 tháng

Để lần tìm nguồn gốc xút, cũng như nơi giao sỉ và số lượng xút mà cơ sở Thái Thành dùng tinh luyện dầu hằng tháng, PV tiếp tục lần theo đại lý giao xút cho cơ sở này. Việc này rất mất thời gian bởi cứ khoảng hơn một tháng họ mới giao một lần cho cơ sở. Ngày giao không cố định, mà cứ hết xút thì ông chủ lại liên hệ qua điện thoại để nhà cung cấp mang tới.

Chiều 15.9, CN đẩy cánh cửa lớn màu xanh rộng ra, đủ cho một chiếc xe tải đi vào bên trong cơ sở. Sau đó là cảnh CN vội vã vác những bao màu trắng xuống chất vào đống xút gần hết. Đoán đây chính là xe giao xút cho cơ sở Thái Thành, PV quyết định bám theo.

Sau khoảng 20 phút, PV đếm thấy CN vác xuống khoảng 80 bao (tổng cộng khoảng 2 tấn) xút, chiếc xe lăn bánh ra cổng. Ra đến QL1A, xe này chạy thẳng về ngã tư Bà Điểm (Q.Bình Tân) rồi dừng lại trước Công ty TNHH TM - DV Trường Minh Phát, chuyên kinh doanh các loại hóa chất phục vụ trong lĩnh vực công nghiệp.

Ngày hôm sau, trong vai người mua hóa chất xử lý nước thải, PV điện thoại xin làm việc với giám đốc để đặt hàng. Tiếp PV tại nhà riêng (xã Bà Điểm, Hóc Môn), Giám đốc Phạm Tuấn Anh cho biết khách hàng thường xuyên là các công ty, doanh nghiệp, cơ sở chuyên ngành dệt, nhuộm, xi, mạ... trong đó có cơ sở dầu Thái Thành. “Từ nhiều năm nay, khoảng hơn một tháng công ty tôi lại giao cho cơ sở dầu Thái Thành 2 tấn xút nhập về từ Indonesia với giá 13.500 đồng/kg. Anh mà lấy xút Indonesia ở tại kho, tôi chỉ giao 13.400 đồng/kg”, ông Tuấn Anh cho biết.

Từ thông tin của ông Tuấn Anh, có thể khẳng định mỗi tháng cơ sở Thái Thành tung ra thị trường cả trăm tấn dầu không mùi được tinh luyện bằng xút. Trong một lần tới chào hàng, tôi dò hỏi một CN của cơ sở Thái Thành là có tinh luyện dầu dừa thành trắng tinh được không thì người này trả lời: “Dễ ợt, mỗi bồn dầu đổ thêm một thùng xút nữa là trắng tinh nhưng ông chủ chỉ cho đổ 6 thùng vì để dầu hơi vàng vàng mới đẹp”.

Qua những câu chuyện các CN ở cơ sở Thái Thành nói với nhau, PV được biết quá trình tinh luyện một bồn khoảng 2 tấn dầu sẽ xả khoảng 200 kg dầu cặn. Loại dầu này sẽ được bán cho cơ sở làm xà bông với giá 19 ngàn đồng/kg. Dầu thành phẩm, sau khi vận chuyển đi giao sỉ cho những cơ sở kinh doanh dầu thực vật, cơ sở Thái Thành còn vận chuyển hàng trăm can về một căn nhà trên đường Trần Phú (Q.5) để cất giữ. Đây cũng là nhà ở của một trong 3 ông chủ cơ sở Thái Thành.

Từ những chứng cứ mà PV Thanh Niên cung cấp, Cục CSĐT tội phạm về môi trường Bộ Công an chính thức vào cuộc điều tra sai phạm của cơ sở tinh luyện dầu Thái Thành...