10 phát minh giúp con người tránh khỏi thảm họa diệt vong
- Thứ tư - 02/04/2014 11:13
- In ra
- Đóng cửa sổ này
-
10 phát minh giúp con người tránh khỏi thảm họa diệt vong
Đây không phải là lần đầu tiên điều này được khẳng định, nhưng loài người là những sinh vật tuyệt diệu. Chúng ta đã tồn tại dưới nhiều dạng khác nhau trong suốt hàng triệu năm, và không chỉ là “tồn tại”, giờ đây chúng ta đã phủ kín hành tinh này với hơn 7 tỷ dân. Chúng ta đã làm được điều đó, bất chấp việc chúng ta chỉ là những sinh vật mỏng manh yếu ớt, không đủ to lớn để dễ dàng kiếm ăn, cũng không đủ nhỏ bé để dễ dàng lẩn trốn. Chúng ta không có lớp da dày đặc để tự bảo vệ mình khỏi những bất lợi của thiên nhiên, chúng ta sẽ nhanh chóng lìa đời nếu bị cắt nguồn cung cấp nước sạch và thực phẩm, chúng ta rất dễ dàng bị phơi nhiễm với các mầm bệnh.
Điều gì đã khiến chúng ta đạt được vị trí như ngày hôm nay? Thời điểm chúng ta không phải dành mỗi phút giây trong cuộc sống lo nghĩ về việc liệu chúng ta có còn sống được đến ngày mai? Đó chính là bộ não, thứ giúp con người có khả năng trải nghiệm, tưởng tượng và nảy ra những cách thức giúp giải quyết những vấn đề mang tính chất sinh mệnh với cả một chủng tộc. Danh sách những phát minh này có lẽ sẽ kéo dài đến vô tận, nhưng hãy cùng điểm qua những thứ mà nếu không có chúng, hẳn giờ đây loài người đã có một tương lai hoàn toàn khác, u ám hơn rất nhiều.
Bánh xe
Câu thành ngữ “No need to reinvent the wheel” – không cần tái phát minh ra bánh xe mang hàm nghĩa rằng giải pháp luôn tồn tại song hành cùng với rắc rối, nhưng nó cũng đồng thời đề cập đến vai trò của bánh xe. Liệu loài người có còn tồn tại được đến hôm nay, nếu không có phát minh này?
Những nhà khảo cổ học, cho đến nay vẫn tranh cãi về thời điểm bánh xe lần đầu tiên được chế tạo ra. Bằng chứng sớm nhất cho thấy sự có mặt của bánh xe trong lịch sử nhân loại xuất hiện vào khoảng năm 3500 trước công nguyên tại vùng đồng bằng Lưỡng Hà, nhưng nó lại cho thấy, tại thời điểm này, bánh xe được dùng vào việc chế tác đồ gốm chứ không phải là một công cụ phục vụ cho việc di chuyển. Phải mất đến 300 năm sau, người Lưỡng Hà mới nhận ra rằng nó cũng có thể giúp họ đi lại, vận chuyển nhanh hơn và tốn ít công sức hơn.
Bánh xe phát triển qua khá nhiều giai đoạn, khởi đầu bằng việc sử dụng những khúc gỗ mới đốn hạ để tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển, cho đến việc thay các trục lăn bằng các bánh xe quay xung quanh trục xe. Đến năm 2000 trước công nguyên, khi cỗ xe ngựa lần đầu tiên xuất hiện trong lịch sử (người Ai Cập cổ đại), chỉ đến khi đó bánh xe mới được tinh chỉnh để trở nên bền và nhẹ hơn thủy tổ của nó rất nhiều.
Vai trò của bánh xe vẫn nguyên vẹn cho đến ngày nay. Những thiết bị hiện đại vẫn tiếp tục sử dụng phát minh này, theo nhiều cách khác nhau: xe đạp, xe máy, ô tô, đồ chơi, máy quay phim, đồng hồ đeo tay và nhiều hơn thế nữa.
Lưỡi dao
Rõ ràng, bánh xe là một phần không thể thiếu trong lịch sử nhân loại, nhưng bạn không thể dùng nó đi săn lợn rừng cùng với những người cổ đại. Dùng bánh xe để đánh tay đôi với sư tử là chuyện quá sức khó khăn, còn dùng nó để tiếp tục lột da, moi tim, xẻ thịt có lẽ là chuyện bất khả thi.
Đó là lý do tại sao họ phát minh ra lưỡi dao – cùng những biến thể của nó như kiếm, rìu, lưỡi hái…Một phát minh thực sự đột phá, giúp loài người tồn tại qua những thời điểm khắc nghiệt nhất. Rất nhiều thứ bạn có thể làm với một lưỡi dao: săn bắn, xẻ thịt, lột da giúp sưởi ấm, đốn hạ cây rừng, bảo vệ bản thân khỏi thú dữ, và tất nhiên, cả những đồng loại của mình.
Thậm chí ngay từ trước khi phát minh ra lưỡi dao, những người cổ đại đã sử dụng những viên đá sắc nhọn nhằm mục đích tương tự. Những bằng chứng khảo cổ học gần đây tại Ehiopia cho phép khẳng định rằng, loài người đã sử dụng chúng từ khoảng 3.4 triệu năm trước đây.
Quần áo
Trải qua quá trình tiến hóa, loài người đã dần mất đi bộ lông bảo vệ bên ngoài. Rõ ràng, làn da trần trụi có lẽ sẽ hợp thời trang hơn so với một cơ thể đầy lông lá, nhưng đó không phải là nguyên nhân chính. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, sự thay đổi này diễn ra vào khoảng 1 triệu năm trước, và đó là cơ chế giúp thải nhiệt tốt hơn.
Đi cùng với đó là sự đe dọa lớn hơn đến từ môi trường bên ngoài, và đây cũng chính là lý do chúng ta phát minh ra quần áo. Rất khó xác định chính xác thời điểm loài người bắt đầu phủ lên mình thứ gì đó. Da động vật không phải là một gợi ý hay, vì chúng rất dễ phân hủy.
Nghiên cứu gần đây thuộc đại học Florida cho thấy, quần áo đã bắt đầu xuất hiện vào khoảng 83.000 đến 170.000 năm về trước – trùng với kỷ băng hà. Điều này đồng nghĩa với việc chúng ta đã hoàn toàn trần như nhộng trong vài chục, thậm chí vài trăm nghìn năm. Nhưng dù sao phát minh này cũng đã xuất hiện đúng lúc (hoặc đó chính là khả năng thích nghi tuyệt với của loài người). Không có thứ gì để sưởi ấm, hẳn toàn bộ loài người đã chết dưới cái lạnh của kỷ băng hà.
Nhà ở
Giờ đã có trong tay bánh xe, dao kiếm và quần áo, bạn sẽ làm gì với tất cả những thứ đó? Thực ra là bạn sẽ chết trước khi kịp làm bất cứ điều gì. Bạn cần thêm một (hoặc một vài) đột phá khác để sống sót tại thời điểm này.
Đó chính là một chỗ trú ẩn. Thực tế, đây hoàn toàn không phải là một thứ gì mới mẻ. Nó cũng chẳng phải phát minh của loài người – chúng ta cũng như bất cứ loài động vật nào khác, để tồn tại, chúng ta bắt buộc phải có một chỗ trú ẩn. Với người tiền sử, đây là những lựa chọn hàng đầu: làm tổ trên cây, hoặc chui rúc vào những hang động.
Cho đến khoảng 2.6 triệu năm trước, đã có những dấu vết cho thấy, loài người đã bắt đầu thu thập thức ăn và công cụ, tiến hành xây dựng nơi ẩn náu cạnh những nơi gần an toàn và gần nguồn nước. Khoảng 800.000 năm trước, chúng ta đã bắt đầu sử dụng lửa để dựng lên một “tổ ấm” đúng nghĩa. Nhưng bằng chứng xác thực về nơi trú ẩn thực sự được dựng lên bởi con người mới chỉ tồn tại cách đây khoảng 400.000 năm, chính xác là tại Terra Amata, Pháp. Bằng cách này, chúng ta đã có thể chống chọi với mọi mối đe dọa đến từ thú dữ và thời tiết ngày một trở nên khắc nghiệt.
Hệ thống xử lý chất thải
Phát minh này nằm gần thời kỳ của chúng ta hơn một chút so với những gì được đề cập ở đầu bài viết. Khi tờ tạp chí British Medical Journal đặt câu hỏi mở với một nhóm những chuyên gia và một số độc giả về việc, phát minh nào là vĩ đại nhất trong số những phát minh đã ra đời trong 150 năm qua, chính hệ thống xử lý rác thải đã vượt qua kháng sinh và kỹ thuật gây mê để vượt lên vị trí số 1.
Việc cải tổ hệ thống xử lý chất thải diễn ra cách đây không lâu. Khi dòng sông Thames đã bị ních chặt phân, nước tiểu, và đường phố London ngập tràn những chất ô nhiễm chưa được xử lý, Edwin Chadwick, cựu luật sư và phóng viên đã quyết định xây dựng lên một hệ thống giúp giải quyết triệt để tình trạng trên. Phẩy khuẩn tả, rickettsia và cúm, những thứ bắt nguồn từ đống rác thải này cần phải được loại trừ triệt để.
Chadwick phác thảo ra một hệ thống lọc, xử lý các chất thải, cùng với các đường cống ngầm giúp chất thải được xử lý trước khi đổ ra ngoài. Cho đến tận ngày nay, hệ thống này vẫn chưa được áp dụng trên toàn cầu. Gần 1 tỷ người – 15% dân số thế giới vẫn dùng hệ thống cầu tiêu mở, và 2.4 tỷ người vẫn dùng các phương tiện vệ sinh chưa được cải tiến.
Thiết bị lọc nước
Theo những số liệu của tổ chức Y tế thế giới, cho đến năm 2005, nước ô nhiễm đã dẫn đến những nguyên nhân tử vong hàng đầu trên thế giới, với 3.4 triệu người mỗi năm, trên cả chiến tranh và khủng bố cộng lại. Trẻ em tại những quốc gia phát triển, với những hệ miễn dịch vốn đã bị suy yếu bởi chế độ dinh dưỡng nghèo nàn, nay còn bị đe dọa nhiều hơn bởi nguồn nước ô nhiễm chúng phải tiếp xúc mỗi ngày.
Tuy nhiên, tình trạng này đã từng tồi tệ hơn rất nhiều. Trong nhiều thế kỷ, ngay cả ở những quốc gia phát triển, những nguồn nước chứa đầy phẩy khuẩn tả đã giết chết vô số sinh mạnh. Khi dịch tả bùng phát vào năm 1854 tại Anh, nhà khoa học John Snow lần đầu tiên đã phát hiện ra nguyên nhân, đó là một loài vi sinh vật trong nguồn nước bị ô nhiễm chất thải. Cũng chính ông là người có ý tưởng đưa chlorine vào nguồn nước để khử khuẩn, và kết quả hiển nhiên là dịch bệnh đã bị dập tắt. Từ đó đến nay, nhiều công nghệ lọc tiên tiến đã ra đời, giúp cho nguồn nước của chúng ta trở nên sạch hơn rất nhiều.
Lửa
Những bằng chứng khảo cổ học cho thấy, người châu Phi đã bắt đầu biết cách mồi, giữ và sử dụng lửa từ ít nhất cách đây 800.000 năm. Chính kỹ năng sử dụng lửa một cách thành thạo là một trong những yếu tố cơ bản và quan trọng nhất giúp loài người sống sót và phủ kín Trái đất như ngày nay.
Một trong những ứng dụng không thể không nhắc đến – đó chính là sự ra đời của ngọn đuốc. Một ngọn đuốc có thể bảo vệ bạn khỏi sự đe dọa của thú dữ, nó cũng đồng thời là nguồn sưởi ấm giúp bạn tránh khỏi cái lạnh xuống dưới 0 độ. Thêm vào đó, lửa cũng là yếu tố chính giúp cho sự chế biến thịt và hoa quả sống, từ đó gia tăng sự đa dạng trong bữa ăn hàng ngày.
Cho đến tận ngày nay, khi chúng ta đã không còn phải tụ tập xung quanh một đám lửa và chia sẻ từng miếng thịt voi ma mút, lửa vẫn là thứ không thể thiếu. Một cách cụ thể hơn, cả thế giới có lẽ sẽ nhanh chóng sụp đổ nếu gas, xăng dầu hay bất cứ loại chất đốt nào khác đột nhiên biến mất khỏi mặt đất.
Hạt giống - trồng trọt
Nếu không có nguồn thực phẩm đến từ nông nghiệp, chúng ta sẽ phải dành phần lớn thời gian trong quãng đời ngắn ngủi của mình vào việc thu lượm, săn bắn – đó chính xác là những gì tổ tiên chúng ta vẫn làm hàng ngày để tồn tại. Thực ra, thu lượm và săn bắn cũng không có gì quá tồi tệ. Nó giới hạn con người trong việc sử dụng những nguồn tài nguyên sẵn có ở xung quanh, điều này hiển nhiên gây tổn hại ít hơn nhiều so với những gì chúng ta đã và đang làm với môi trường ngày nay.
Nhưng điều này cũng đồng nghĩa với việc chúng ta phải liên tục đối mặt với nguy cơ chết đói. Đồng thời, nó giới hạn loài người trong việc tồn tại thành những nhóm nhỏ. Những thứ như kinh tế, chính trị, văn hóa trở nên quá xa vời. Đó là lý do tại sao việc gieo trồng lại có vai trò quan trọng đến vậy trong sự tồn tại của loài người.
Việc gieo trồng không chỉ là một, mà là một series của rất nhiều các đột phá khoa học và kỹ thuật. Nhưng tất cả những điều này chỉ bắt đầu vào khoảng vài nghìn năm trước, khi loài người bắt đầu học cách thu lượm hạt giống từ các loại cây hoang dã, chăm bón và thu hoạch chúng. Theo kết quả phân tích DNA của các thực phẩm hiện đại, sự gieo trồng có lẽ đã bắt đầu từ cách đây 9 đến 10 nghìn năm tại vùng tây nam châu Á.
Thuốc kháng sinh
Trong suốt chiều dài lịch sử nhân loại, bất cứ ai cũng đã từng đối mặt với nguy cơ tử vong vì 1 trận dịch nào đó – đôi khi bùng phát trên quy mô vượt quá 1 châu lục. Chỉ riêng mình đại dịch Cái chết đen đã cướp đi sinh mạng của 200 triệu người vào thế kỷ 14.
Chỉ đến đầu thế kỷ 20, phương thuốc chữa trị mới bắt đầu xuất hiện. Bác sỹ Alexander Fleming khi đang cố tìm ra một phương thức chống lại vi khuẩn, đã nhận ra một mẫu nấm có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn. Fleming sau đó đã cho xuất bản một bài báo về phát hiện của mình vào năm 1929. Một trong những người học trò của ông, Bác sỹ Cecil Paine đã trở thành người đầu tiên giải trình rõ những tác dụng của Penicillin, một loại thuốc được chiết xuất từ nấm. Từ đó trở đi, việc sử dụng Penicillin và các kháng sinh liên tục được cải tiến đã làm giảm mạnh tỷ lệ tử vong do nhiễm khuẩn. Giang mai, nhiễm khuẩn huyết và tất nhiên, đại dịch đen đã không còn là mối hiểm họa đẩy con người đến bờ vực diệt chủng nữa.
Phương pháp bảo quản thức ăn
Lọ dưa muối trong tủ bếp nhà bạn có vẻ như chỉ là một trò cười nếu so với các phát minh nói trên. Nhưng chính khả năng bảo quản thức ăn trong thời gian dài, trước khi tủ lạnh ra đời đã giúp loài người sống sót qua vô số những thảm họa tự nhiên và nhân tạo, khi nguồn thực phẩm đã bị cắt đứt.
Hộp bảo quản ra đời vào khoảng cuối thế kỷ 18, khi đạo quân của Napoleon chịu tổn thất từ sự thiếu lương thực và dinh dưỡng hơn là đánh nhau với kẻ thù. Chính phủ Pháp đã treo giải thưởng 12.000 franc cho bất cứ ai có thể đưa ra giải pháp bảo quản đồ dự trữ của binh lính trên chiến trường. Một người lính có tên Nicholas Appert đã đề ra ý tưởng cho đồ đã nấu vào một lọ kín và nhúng ngập nước sôi để đưa hết không khí ra ngoài. Anh tin rằng chính không khí là thứ đã phá hỏng đồ ăn.
Phải hơn nửa thế kỷ sau, Louis Pasteur mới khám phá ra rằng, nhiệt độ thực ra đã giết chết các vi khuẩn và đây chính là nguyên nhân làm đồ ăn trở nên ôi thiu.
Tham khảo: Howstuffworks