Giáo Dục Gia Đình. Phần 2: Giáo dục tinh thần chung

Thứ bảy - 19/07/2014 11:36

-

-
Từ lâu đã có một câu nói mỉa mai như thế này: “Nếu đẩy ba người Nhật xuống một cái hố, họ sẽ tìm cách đưa nhau lên. Còn nếu đẩy ba người Việt Nam xuống thì họ sẽ níu kéo nhau, không ai lên được”. Một người nước ngoài cũng từng nói: “Tôi chỉ sợ khi một người Việt Nam làm việc một mình,..
GIÁO DỤC GIA ĐÌNH
 
II. GIÁO DỤC TINH THẦN CHUNG

 
Từ lâu đã có một câu nói mỉa mai như thế này: “Nếu đẩy ba người Nhật xuống một cái hố, họ sẽ tìm cách đưa nhau lên. Còn nếu đẩy ba người Việt Nam xuống thì họ sẽ níu kéo nhau, không ai lên được”. (VN Forum, 80). Một người nước ngoài cũng từng nói: “Tôi chỉ sợ khi một người Việt Nam làm việc một mình, còn khi hai ba người làm việc chung với nhau thì họ sẽ phá nhau và sẽ chẳng làm nên trò trống gì”.
 
Những câu nói như vậy quả thực làm cho chúng ta thấy nhức nhối và xấu hổ. “Không ăn được thì đạp đổ “từ lâu đã trở thành căn bệnh trầm kha của người Việt Nam. Tinh thần hợp tác trong kinh doanh, làm ăn buôn bán và kể cả trong nghiên cứu khoa học của chúng ta đều như thế. Cái kiểu níu kéo nhau không muốn người khác hơn mình có thể nói là một trong những tật xấu lớn nhất của người Việt Nam.  
 
Chính mắt tôi chưa nhìn thấy, nhưng nhiều người nói rằng người Hoa sống ở TPHCM rất có tinh thân liên đới, tương thân tương ái với nhau, giúp đỡ nhau. Chẳng hạn những người Hoa cùng buôn bán trong một khu phố sẵn sàng đóng cửa tiệm của họ trong một thời gian để khuyến khích khách mua hàng đến mua tại một cửa hàng mới mở của một người Hoa khác mới đến. Những chuyện giúp nhau như vậy đối với người Việt Nam chúng ta có lẽ chỉ có trong truyện cổ tích, chứ trong thực tế thì ‘ma cũ bắt nạt ma mới’, những người buôn bán cũ sẽ tìm mọi cách gây khó dễ, thậm chí đe dọa những người mới vào nghề (khi mở nhà sách ở tu viện Martinô, Hố Nai cũng bị những người bán sách gần đó gây sự). 
 
Một giáo sư Việt kiều dạy học tại đại học Washington kể lại : “Trong lớp tôi dạy có ba sinh viên Việt Nam. Các em học rất chăm chỉ và học rất giỏi. Khi biết tôi là người Việt Nam, các em rất mừng và lại càng học chăm hơn. Khác với các sinh viên nước ngoài thường học theo nhóm, ba sinh viên Việt Nam lại mạnh ai nấy học một mình. Có lần tôi cho các em làm một bài nghiên cứu và đề nghị các em làm chung với nhau. Khi nạp bài, các em đưa cho tôi ba bài khác nhau. Tôi hỏi tại sao các em không làm chung thì cả ba đều lắc đầu cười ngượng nghịu và sau đó thì nói thẳng : “Làm chung thì chúng em không thích”. Trong công xưởng khổng lồ của hãng sản xuất máy bay Boeing có không ít người Việt Nam. Thỉnh thoảng mới gặp được một người Việt giữ vị trí cao. Một ông sếp người Mỹ nói nhỏ với tôi trong bữa cơm chiều : “Tao thấy người Việt tụi bay thông minh nhưng hay láu cá vặt! Cứ toàn tìm những chuyện lặt vặt để lên mặt khoe khoang!” (James Nguyễn - VN Forum 29). 
 
Lm Giuse Nguyễn Ngọc Bích dcct (Bài giảng Chúa nhật 02/2008 ), khi so sánh tinh thần cộng đồng của người Việt Nam với người Mỹ, đã viết : “Có lẽ còn một điểm nổi bật riêng của người Mỹ đó là nền giáo dục nhân bản cộng đồng. Ý thức trách nhiệm không chỉ qui về những giá trị riêng tư, nội tại mà họ còn có một ý thức khá sâu sắc về nếp sống cộng đồng, quan tâm đến công ích. Trẻ em được giáo dục từ trong gia đình đến trường học và ở ngoài xã hội. Nếu bạn đến một trung tâm mua sắm, bạn phải dùng đến xe đẩy để mua hàng. Mua xong bạn sẽ đẩy xe ra bãi đậu xe và để lại đó sẽ có người đi thu lại. Nếu quan sát kỹ bạn sẽ thấy các xe đẩy được xếp gọn ghẽ tại bãi đậu, tránh gây trở ngại cho việc lưu thông hay đậu xe dù không có chỗ qui định sẵn. Nếu trên đường đi bạn gặp một sự cố hay tai nạn thì những người lái xe sẽ dừng lại và sẵn sàng trợ giúp bạn. Vào một nhà hàng tự phục vụ bạn sẽ thấy những khay ăn được chính khách hàng hay các trẻ em tự động đem đến các thùng rác, dù vẫn có những người đi thu dọn. 
 
Một lần tôi đi xem một show diễn tại Universal Studio ở Hollywood. Trước giờ diễn thì không đông người xem nên họ tự do ngồi rải rác trên khán đài. Nhưng hôm đó đặc biệt có số lượng người xem đông và một người giữ trật tự yêu cầu khách ngồi dồn lại để người đến sau có chỗ ngồi. Ngay sau lời đề nghị tất cả hội trường khoảng trên ngàn người, gồm khách thập phương, đều đứng lên ngồi dồn lại, để chừa các ghế trống. Nhìn thấy hành động của họ ta có thể hiểu được nền giáo dục nhân bản cộng đồng đã được triển khai rất thành công. Nếu ở Việt Nam chắc hẳn là sẽ phải hò hét, phải lớn tiếng có khi phải dùng đến những hình thức cưỡng chế thô bạo và cũng sẽ có không ít những phản ứng bất mãn”. (Giáo dân ngồi ở ngoài dự lễ; bảo tắt máy xe ở tầng hầm không tắt) 
 
Mỗi người chỉ lo sống cho cá nhân mình, lo cho quyền lợi của mình, chỉ mong cho cuộc đời mình, gia đình mình ấm no, yên ổn chứ không hề nghĩ đến vận mệnh của đất nước sẽ đi về đâu. Vì trong mỗi người chúng ta có tầm nhìn quá hạn hẹp nên mỗi người chỉ là một cá thể chứ chưa hẳn đoàn kết thành một sức mạnh tập thể to lớn. Người Việt Nam có tính tự trị quá cao, tinh thần làng xã quá lớn nên nhà ai nấy giữ, làng ai nấy quản chứ không nhìn rộng hơn, nghĩ xa hơn. Cái bản tính ích kỷ như kiểu “ta về ta tắm ao ta, dù trong dù đục ao nhà vẫn hơn” chỉ càng hun đúc cho mỗi người một cái nhìn thiển cận xem ta là trên hết và xem người khác không ra gì, mặc dù người khác có nhiều điều để ta học hỏi. Cái tâm lý ganh ghét, kèn cựa, hãm hại khi người khác tài hơn mình, giàu hơn mình, có nhiều ưu điểm hơn mình càng làm cho dân mình nhỏ lại, đất nước mình không thể vươn xa. (Thanhhang@thanhniennews.com – VN Forum 67). 
 
Một nhân viên phục vụ tại bệnh viện Pháp-Việt kể: “Cách đây chừng một tháng tôi dẫn hai bố con anh bạn đồng nghiệp người Mỹ đi tìm thuê nhà tại khu đô thị mới Phú Mỹ Hưng, có lẽ là khu đô thị đẹp nhất nhì tại TPHCM. Chúng tôi thả bộ dọc theo các nhà cao tầng, anh bạn trầm trồ khen: “Không khác mấy so với các thành phố bên Mỹ”. Tôi phổng mũi tự hào nói với bố con anh ta: “Đấy, ở Việt Nam đâu phải chỉ có rác bẩn, sự ồn ào, lối sống thiếu văn hóa…” Nhưng niềm vui ngắn ngủi tan mất khi chúng tôi chờ đèn xanh qua đường. Xe máy cứ ngang nhiên vượt đèn đỏ, chúng tôi chờ một lúc thì đèn xanh dành cho người đi bộ đã chuyển sang đèn đỏ. Cô bé 14 tuổi con anh bạn người Mỹ nhận xét : “Thành phố mới nhưng người thì cũ!” (New city but old people). Tôi cười gượng mà thấy chua trong họng. Cái chữ “cũ” dành cho người Việt mình nghe mới ức làm sao! Những điều tưởng chừng như hết sức đơn giản, dễ dàng nhưng chúng ta không làm được. Cứ nhìn vào dòng người tham gia giao thông là có thể đánh giá được sự văn minh của đất nước. Chưa kể đến các thói quen xấu khác như vứt rác ngoài đường, khạc nhổ, tiểu tiện nơi công cộng, văn hóa xếp hàng (VN Forum 10). 
 
Nói đến chuyện vượt đèn đỏ, một em trong ca đoàn giáo xứ kể lại: “Một hôm đến ngã tư gặp đèn đỏ con dừng xe lại, thì phía sau có anh đi Honda nói như quát: “Đồ ngu, đi đi, còn chờ gì nữa? Mới trong rừng ra hả?” Con vừa bực vừa buồn cười tự hỏi: Không biết ai trong rừng ra, người tuân thủ luật giao thông hay người không tuân thủ luật giao thông? Thực ra không phải họ không biết vượt đèn đỏ là sai trái, nhưng họ cứ vượt bởi vì họ chỉ nghĩ đến cái lợi của mình mà không cần quan tâm đến người khác, đến lợi ích chung. 
 
Một trong những nguyên nhân khiến họ hành động như vậy là vì chung quanh mọi người đều làm như vậy, hay đã được người lớn giáo dục như vậy từ khi còn nhỏ. Chẳng hạn một đứa con trong gia đình thấy có con chuột chết ở trong bếp quay ra hỏi ba nó: “Ba ơi ba, có con chuột chết ở trong bếp nè. Làm gì bây giờ ba?” – “Thì vứt ra đường chứ còn làm gì nữa!” Cứ cái kiểu giáo dục ích kỷ như vậy cho nên không lạ gì mà sáng mùng một Tết chúng ta thấy những bịch rác vứt đầy ngoài đường, vì sợ để rác trong nhà vào ngày đầu năm thì nó xui, cho nên cứ dục ra đường là xong, ai xui thì xui miễn nhà mình không xui là được rồi. 
 
Một Cha bề trên kể rằng ngài có một đứa cháu 6 tuổi cùng với bố mẹ từ Mỹ về thăm Việt Nam. Trong một bữa ăn với gia đình, đứa cháu tự nhiên đứng lên, tay cầm miếng giấy lau, không nói không rằng mà cứ nhìn qua nhìn lại. Thấy vậy Cha bác hỏi cháu: “Cháu ngồi xuống ăn đi chứ, sao đứng hoài vậy?” Đứa cháu trả lời: “Cháu đang tìm thùng rác để bỏ miếng khăn giấy này vào!” Đấy, cũng là người Việt mình thôi nhưng khi sống ở nước ngoài thì các em nhỏ đã được giáo dục để biết giữ vệ sinh chung, không xả rác bừa bãi mọi chỗ mọi nơi như ở Việt Nam. Như vậy chứng tỏ là các em bé Việt Nam vẫn có thể giáo dục được, chỉ cần cha mẹ, người lớn có quan tâm và làm gương hay không? Nhiều người nhận xét rằng từ ngày có bảng thông báo khắp nơi “Ai xả rác sẽ bị phạt 50.000đ!” thì công viên Đầm Sen sạch hơn trước nhiều. 
 
Lối sống bừa bãi, coi thường cái chung hầu như đã ăn sâu vào trong máu huyết người Việt Nam chúng ta đến nỗi người ta hành động theo phản xạ tự nhiên, không cần biết điều đó đúng hay sai, thậm chí có nhiều nguời cho đó là bình thường, chẳng có gì sai trái cả. Bạn Nguyễn Thu Anh thuật lại câu chuyện sau đây (VN Forum 14): “Bữa nọ tôi ngồi đợi bạn ở vườn hoa đối diện công ty Saigontourist ở giữa trung tâm thành phố thì vô tình chứng kiến một cảnh tượng vừa bi vừa hài: Hai chú Tây balô đang say sưa ngắm phố phường, bỗng đâu ngay trước mũi họ rơi xuống một lon sữa bò. Tiếng “xoảng” làm họ giật mình ngơ ngác. Hóa ra đó là cái lon của chị bán càfé dạo. Lon sữa đã dùng hết nên được quăng vào một xó, quá đà nên xém trúng hai ông Tây. Sau khi lắc đầu mấy cái, một ông Tây cúi xuống nhặt lon và đi thêm vài chục mét nữa bỏ vào thùng rác công cộng. Một cái lắc đầu và hành động kia của ông Tây cũng khiến tôi thấy người Việt mình sao mà nhỏ bé đến mức tội nghiệp trong mắt người nước ngoài. Tự mình đánh mất tư cách của mình còn trách ai bây giờ? (Một phụ nữ ở Hà Nội bị đánh hội đồng, trong khi mọi người chỉ đứng coi, thì một người nước ngoài vào can). 
 
Có cả những hành động ích kỷ coi thường tính mạng người khác như nạn rải đinh trên xa lộ, tháo ốc vít đường ray xe lửa cũng vẫn thường xảy ra mà những người làm chuyện đó vẫn cứ an tâm bình thản. Không biết họ có nghĩ đến nhiều người bị tai nạn giao thông, thậm chí chết vì xe cán phải đinh, hay nghĩ đến những tai nạn xe lửa trật đường rày làm chết hàng trăm người nếu nhân viên kiểm tra không phát hiện kịp thời ? Mà mấy con bù loong thì bán được bao nhiêu tiền, có đáng giá gì so với mạng sống của bao nhiêu người! Ấy là chưa nói đến chuyện vẽ khoan cắt bêtông bừa bãi trên các tường nhà trong thành phố, chuyện ăn cắp đèn đường, ăn cắp dây điện thoại, ăn cắp dây cáp quang, ăn cắp nắp cống. (Robinet nhà vệ sinh giáo xứ bị mất hoài). 
 
Có ý kiến cho rằng tất cả cũng do cái nghèo mà ra cả, như chúng ta thường nói: “Đói ăn vụng, túng làm liều”. Cứ cho là sự nghèo túng một phần nào có ảnh hưởng đến việc làm bậy, ăn cắp ăn trộm của một số người, nhưng không phải mọi người nghèo đều đi ăn trộm ăn cắp. Có nhiều người nghèo vẫn sống lương thiện, vẫn tôn trọng của chung. Cũng có những người ăn trộm ăn cắp không phải vì nghèo, nhưng là do thiếu ý thức, không được giáo dục hay vì lười biếng. Thỉnh thoảng có cả con những gia đình khá giả mà vẫn đi ăn cướp. Cho nên điều quan trọng là phải giáo dục lương tâm ngay thẳng cho con cái khi chúng còn nhỏ, để khi biết những gì sai trái, là gian dối, bất công chúng sẽ không làm, hoặc nếu làm thì cảm thấy ngượng hay lương tâm cắn rứt. 
 
Bạn Trần Xuân Khoa, trong loạt bài “Nước Việt Nam nhỏ hay không nhỏ” đăng trên báo Thanh Niên 2006, thuật lại: “Cách đây 3 năm tôi có một đứa cháu cùng bố từ Úc về ghé thăm. Năm ấy cháu lên bảy và đang học lớp 3. Một hôm tôi đưa cháu đi dạo phố. Sau khi đi qua những con đường nhiều cây xanh bóng mát và những nơi trẻ em thường vui chơi, chúng tôi ghé vào quán nước để nghỉ chân uống nước. Cháu rất vui khi thấy cái gì cũng lạ, nhưng có lẽ điều làm cháu vui nhất là mọi người gặp cháu đều nở nụ cười thân thiện. Sau khi nghỉ mệt chúng tôi lại tiếp tục cuộc hành trình. Đột nhiên cháu dừng lại đòi đi tiểu, tôi đưa cháu vào gốc cây và bảo cháu tự nhiên đi. Nó vùng vằng không chịu, đòi tìm toilet. Tôi giải thích cho cháu ở đây là phố nhỏ làm gì có toilet công cộng, vả lại cũng đang vắng người nên cháu tè đại đi. Tôi năn nỉ mãi không xong đành đưa cháu trở lại quán nước để xin đi nhờ. Vào quán nước cũng đông người, nhà vệ sinh thì đang bận nên tôi dắt cháu qua phòng tắm bảo cháu “giải quyết” đi cho xong. Nó lại vùng vằng không chịu, tôi đành chờ cho tới khi người trong toilet đi ra, rồi cuối cùng mọi việc cũng “diễn biến” tốt đẹp.  
 
Trên đường về nhà, trời sắp đổ cơn mưa, tôi đưa cháu băng qua đường cho nhanh. Bỗng nhiên cháu khựng lại không chịu đi, sự cố gì nữa đây. Chao ôi, nó lại đòi đi vào đường có vạch sơn trắng (lối dành cho người đi bộ). Thôi rồi, ông cụ non nghiêm chỉnh chấp hành luật giao thông, tôi chưa từng thấy ở người lớn và trẻ em chung quanh ta. Chia tay đứa cháu, tôi suy nghĩ mãi về cách dạy trẻ con của họ, làm sao có thể học và hành nghiêm chỉnh thế. Còn ở ta biết đến bao giờ mới dạy, học và làm được như vậy?” (Trần Xuân Khoa – VN Forum 1). 
 
Cũng là người Việt Nam mà một đứa bé mới lên bảy tuổi đã biết cương quyết không làm điều sai trái - mặc dù điều sai trái ở đây có thể châm chước được đối với một em bé (đi tiểu không đúng chỗ, băng qua đường chỗ không có vạch sơn trắng). Sự giáo dục đã ăn sâu vào máu huyết của em ngay từ khi còn nhỏ, nó đã thành một cái nếp, một thói quen mà em không thể làm ngược lại được. Ngày nào mà mọi người Việt Nam học được cách sống tôn trọng luật pháp, tôn trọng cái chung như em bé này thì mới có thể nói đến một đất nước Việt Nam văn minh hiện đại!  
 
Chắc chắn là nhiều người Việt Nam chúng ta cần phải được giáo dục lại từ đầu. Và điều này đòi hỏi nhiều nỗ lục, sự cộng tác kiên trì của mọi thành phần xã hội, đặc biệt của các bậc cha mẹ, mới có thể làm cho đất nước Việt Nam “thay da đổi thịt”, như mong ước của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam trong Thư chung năm 2007 ( TC 34) : “ Con người sống trong xã hội không phải là một ốc đảo, nhưng liên đới với nhau trong niềm vui cũng như ưu sầu. Xã hội tính là một nét nổi bật của con người. Giáo dục Kitô giáo góp phần cổ võ tình liên đới, làm cho con người có trách nhiệm với nhau, trách nhiệm đối với xã hội và công ích, cùng xây dựng một cuộc sống tốt đẹp an bình”. 

Tác giả: Giuse Nguyễn Đức Hòa, OP

Nguồn tin: daminhvn.net

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn

Chuyên mục ủng hộ
CHUYÊN MỤC CHIA SẺ
Thương về Sài Gòn
Ủng hộ Nhà Hưu dưỡng Linh mục Giáo phận Huế
Ủng hộ Miền Trung bị bão lụt 2020
Bão lụt Miền Trung 10/2020
Tin vui giữa mùa đại dịch
Đại dịch Covid-19
Nhà thờ Hương Phú, Nam Đông
Nghĩa tình mùa Xuân Kỷ Hợi
Hỗ trợ mái ấm tình thương Lâm Bích
Ủng hộ Hội ngộ lần 3 Denver, Colorado
Lễ Tạ ơn ĐĐK Đức HY Thuận 2017
Ủng hộ Án phong Chân phước đợt 4 năm 2016
Danh sách ủng hộ Caritas TGP Huế
Ủng hộ Causa Card. Văn Thuận
  • Đang truy cập662
  • Hôm nay91,605
  • Tháng hiện tại929,916
  • Tổng lượt truy cập57,031,553
Hãy đăng nhập thành viên để trải nghiệm đầy đủ các tiện ích trên site
Mã bảo mật
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây